Is werkgeluk makkelijker te bereiken op kleine scholen? - In gesprek met Klassewerkplekken in Zuid-Holland

Is het waar dat kleinere scholen het makkelijker hebben om het werkgeluk op een hoog niveau te krijgen? Dat vroegen we in onze nieuwe podcast aan schoolleiders van drie Klassewerkplekken in Zuid-Holland:

Madelon Weerheim, Prins Willem-Alexanderschool in Waarder
Linda Mersel, Floraschool in Krimpen aan de Lek
Marie-José Oudijn, Elout van Soeterwoudeschool en PSG De Kleine Elout in Rotterdam

We beginnen met de vraag: wat zie jij als jouw taak als schoolleider in het neerzetten van goed werkgeverschap?

Marie-José trapt hem af. Zij werkt nu twee jaar op de leukste school in Rotterdam. Toen zij begon, kwam ze in een team waar men gewend was elkaar te ondersteunen. Zij was vooral benieuwd naar het werkplezier en de werkvoldoening van het team. Ze begon met welbevindingsgesprekken om te ontdekken hoe het gaat met zowel de persoon zelf, als met de professional. Voor zij begon, was er door wat wisselingen wat onrust geweest, waardoor mensen ook elkaars taken gingen opvangen. Processen waren er wel, maar het was nodig om deze weer strak te trekken en de taken opnieuw goed in te delen. Daarvoor bracht Marie-José na een periode van vooral luisteren en kijken in kaart wie welke rol speelt in het team. Voor de juiste taakverdeling gebruiken ze een aap: “Dat idee komt uit mijn vorige werk. Ik zat toen in een duo directie. Zodra we elkaars taken overnamen, slingerden we een aap naar elkaars hoofd met... Hé, wacht even, die aap hoort niet op jouw schouder. Vorig jaar kregen alle teamleden hier een klein aapje zodat iedereen zich bewust blijft van zijn of haar eigen rol. Natuurlijk willen we elkaar ondersteunen, maar dat doen we dan vooral vanuit onze eigen rol. Zodat je die rol ook echt goed kan doen, zonder dat je daarin meer werkdruk ervaart.”

Zodra we elkaars taken overnamen, slingerden we een aap naar elkaars hoofd.

Ook Madelon begon haar functie als schoolleider met startgesprekken. Vragen hoe het met iemand gaat, wat ze belangrijk vinden, wat ze nodig hebben van hen als directeur. En hoe ze ook goed voor zichzelf als leerkracht zorgen, want dat heb je nodig om je goed te voelen op je werkplek. “Uit die gesprekken haalde ik heel veel informatie. Ook over iemands persoonlijke omgeving. En daarmee start je gelijk op een goede manier omdat je dan weet hoe iedereen erbij zit. Bij wie je even net wat vaker naar binnen moet lopen. Hoe je eigenlijk beste kunt zorg dragen voor je team.”

Visie onmisbaar voor werkgeluk en behoud

Linda’s focus lag vooral op visievorming. Iedereen op de Floraschool was hard aan het werk, maar elk op zijn eigen manier, en met de beste intenties. Het team vroeg zelf om meer structuur. “We zijn begonnen met een doorgaande lijn op gedrag. Eerst nog wat oppervlakkig en in het tweede jaar meer inhoudelijk met de Vreedzame School, wat nu Vreedzaam heet. Om de visie te bepalen, ben ik vragen gaan stellen en gaan onderzoeken hoe leerkrachten denken over bepaalde zaken, waar zit het probleem nu en waar willen we op aansluiten? Want als je een verandering doorvoert zonder goed onderzoek, is het niet duurzaam. Bovendien leg je een visie ook niet op van bovenaf, deze ontstaat met het team.”

Alle schoolleiders knikken instemmend bij dit verhaal. Ze weten dat iedereen die op een school werkt, goed werk wil leveren. En dat iedere leerkracht zijn eigen expertise heeft. Het is dus belangrijk om te inventariseren wat er al is en dat uit te bouwen, vanuit die gedeelde visie. Dat draagt bij aan het werkgeluk, want mensen voelen zich gezien en gewaardeerd. Dat heeft impact op het behoud en aantrekken van nieuwe mensen. Alle drie de scholen hebben hun formatie dan ook rond. Want ja, als de zaken goed geregeld zijn en het werkgeluk hoog is, dan zingt dat al snel rond in het netwerk van leerkrachten en is het bekend op de pabo.

Gericht sturen op werkgeluk en dat uitstralen met elkaar, helpt wel in het vervullen van vacatures.

Uiteraard voelen ook deze schoolleiders de druk van het lerarentekort. Bij ziekte of uitval zijn ze met een klein team kwetsbaarder dan grote scholen. Op die momenten is het een uitdaging om met elkaar de kwaliteit op hetzelfde niveau te houden. En ja, ook zij hebben creatieve oplossingen moeten verzinnen, zoals een leerkracht die nog aan het afstuderen is, een onderwijsassistent van de pabo en combinatieklassen. “Degenen die nog niet volledig bevoegd zijn, worden wel intensief begeleid.” legt Marie-José uit, “We leiden ze Elout op, zeggen we altijd. Daarmee investeren we gelijk in de toekomst.”

Gelukkiger op een kleine school?

En dan de vraag die ons al vanaf het begin op de tong brandt: is het werkgeluk hoger op kleine scholen?

Linda denkt wel dat hier een kern van waarheid inzit, omdat in een klein team minder snel aparte clubjes ontstaan. Je lost uitdagingen op met het hele team. Maar ook hier noemen de schoolleiders weer het belang van een visie. En dat moet van twee kanten passen. De schoolleiders investeren dan ook veel tijd in sollicitatiegesprekken om te ontdekken of de kandidaat en de school een goede match zijn. “Ik heb best veel mensen gehad vorig jaar die even sfeer kwamen proeven”, vertelt Marie-José, “die dan uiteindelijk toch ‘nee’ zeggen, om wat voor reden dan ook. Dan denk ik, ja, dan moet het ook zo zijn. Als het niet goed past... ga alsjeblieft op een school werken waar je dan wel past, want daar hebben de kinderen gewoon het meeste aan.”

Madelon vult aan dat het makkelijker is om op een kleine school te werken, zolang het goed gaat, maar zodra het niet goed gaat, bijvoorbeeld omdat er gaten zitten in je formatie, dan neemt de werkdruk voor het team gelijk toe.

Tips om de formatie rond te krijgen

Tot slot, wat is de ultieme tip om met het huidige lerarentekort toch je formatie rond te krijgen?

Madelon richt zich vooral op behoud: “Voer regelmatig een welbevindingsgesprek met je team en vraag wat ze nodig hebben voor het ideale plaatje.” Ook Linda raadt aan vooral te investeren in het bouwen aan de relatie met je team om het beste uit hen te halen. Marie-José verwijst naar het boek Building Tribes waarin Jitske Kramer en Daniëlle Braun spreken over power en love: “Power verwijst naar de doelen die je wilt bereiken en die ik als schoolleider voor ogen houd, maar wel met zorg voor mijn team (love). De balans tussen die twee is essentieel.”

Dit artikel is een samenvatting van de podcast. Wil je meer horen over hoe deze scholen hun onderwijs inhoudelijk hebben aangepakt en hoe zij denken dat je meer mannen warm maakt voor het onderwijs? Klik dan hier om de podcast te beluisteren via je favoriete app.